Dzięki Bogu chmiel nie jest zabroniony, tak jak jego kuzynka…

Dzięki Bogu chmiel nie jest zabroniony, tak jak jego kuzynka…

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus L.) to zioło, które podbiło świat dzięki zakonnikom. Jego wykorzystanie do produkcji piwa wynikało z lekko narkotycznych właściwości lupuliny – żywicy produkowanej przez to pnącze. …z czymś Wam się to kojarzy? Tak – chmiel jest bardzo bliskim kuzynem konopi (Cannabis spp.). Dawniej zalecano stosować chmiel jedynie pod nadzorem lekarza, natomiast warte wspomnienia jest również to, że robotnicy zbierający surowiec leczniczy muszą zachować szczególne środki ostrożności i mieć odzież ochronną, z uwagi na możliwość zatrucia. Zatem… korzystajmy, puki to dozwolone J

„Szyszki chmielu” (Coni Lupuli, lub inaczej Strobuli Lupuli czy Flores Humuli lupuli) zawierają narkotyczną, gorzką żywicę (lupulinę) i z tego względu są wykorzystywane w piwowarstwie oraz jako roślina lecznicza o działaniu m. in. uspokajającym i obniżającym popęd płciowy. Mają one również właściwości bakteriostatyczne, moczopędne i estrogenne. Żywica lupulina podawana matkom karmiącym zwiększa laktację. Napar z chmielu działa skutecznie przy bezsenności, łagodzi nadpobudliwość, ma zastosowanie w leczeniu zapalenia gruczołu krokowego, a także usprawnia trawienie. Jest to również surowiec o silnym działaniu antyoksydacyjnym i normalizującym poziom cholesterolu. Ponadto pomaga kobietom bardziej komfortowo przejść przez menopauzę i radzić sobie z jej objawami, takimi jak: uderzenia gorąca, pocenie się, niepokój i drażliwość. Orzeszki chmielu też mają wartość prozdrowotną - mogą mieć zastosowanie w dietetyce, gdyż zawierają rzadko spotykany wśród roślin kwas tłuszczowy γ-linolenowy.

CIEKAWOSTKA

W Polsce „nie ma kokosów”, ale rośnie chmiel J

Wykorzystanie kulinarne jego młodych pędów staje się coraz bardziej popularne w Polsce. Na zachodzie Europy, to dzikie warzywo jest obecnie bardzo cenione i osiąga zawrotne ceny. Dawniej chmiel wykorzystywano jedynie jako przyprawę do piwa oraz na paszę dla bydła i owiec, a z łodyg wyrabiano czasem mocne włókno oraz papier. W Szwecji z łodyg chmielu sporządzano nawet płótno na żagle. Prawdziwym rarytasem są korzenie tej rośliny. Dawno temu czytaliśmy w wielu książkach, że chmiel tworzy jadalne organy podziemne. Próbowałem je kopać, ale początkowo były to tylko twarde jak powrozy kłącza. Kiedyś mi się jednak udało – była to późna jesień prawie 30 lat temu. Jak wynika z moich testów kopanie bulwiastych korzeni palowych tej rośliny jest raczej mało efektywne (średnio nieco ponad 300g na godzinę pracy), gdyż rosną one w rozproszeniu, pionowo w dół, z poziomo rozpostartych pod powierzchnią gleby kłączy. Korzenie osiągają pokaźne rozmiary i mają w centrum bardzo cienki, twardy, niejadalny rdzeń. Owoce przypominają orzeszki konopi, ale są dużo mniejsze. Tak jak siemię konopne, są one również jadalne, a ich zbiór jest raczej wydajny i łatwy.

 „Chmiel a’la szparagi”

Składniki: młode pędy chmielu, olej, masło, sól lub sos sojowy, ewentualnie czosnek

Sposób przygotowania: Młode pędy odrywać od roślin w miejscu gdzie łatwo dają się przełamać, tylko delikatne szczyty. Pokroić je na odcinki około 5-10cm. Na patelni rozgrzać odrobinę oleju z dodatkiem masła i wrzucić chmiel. Mocno posolić i dusić, aż warzywo zmięknie. Można też dodać trochę przeciśniętego przez praskę lub posiekanego czosnku lub zamiast soli użyć sosu sojowego. Podawać ciepłe.

dr Wojciech M. Szymański

Ważniejsza literatura:

Bisset NG, Wichtl M (Editors), "Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals", second edition, 2001, medpharm GmbH Scientific Publishers, Stuttgart, Germany
- Herbal Remedies/ Heilpflanzen, Version 5, 2003, medpharm GmbH Scientific Publishers, Stuttgart, Germany.

Gerhauser C, Alt A, Heiss E, Gamal-Eldeen A, Klimo K, Knauft J, Neumann I, Scherf HR, Frank N, Bartsch H, Becker H, 2002. Cancer chemopreventive activity of Xanthohumol, a natural product derived from hop. Mol Cancer Ther.

Heyerick A, Vervarcke S, Depypere H, Bracke M, De Keukeleire D, 2006. A first prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled study on the use of a standardized hop extract to alleviate menopausal discomforts. Maturitas.

Schmandke H, 2006. Prenylflavonoide in Hopfen und Bier - ihre biochemischen und biologischen Effekte. Ernährungs-Umschau,

Szymański W.M. 2013. Efektywność pozyskiwania dzikich roślin jadalnych przez ludność mezolitu na przykładzie dwóch stanowisk – Witów (pow. Łęczyca) i Całowanie (pow. Otwock). Próba waloryzacji. Niepublikowana praca doktorska, Instytut Botaniki, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.

Szymański W.M., Ziółkowska I. 2023. W 80 „chwastów” dookoła Polski, czyli podróż w poszukiwaniu zapomnianych smaków, leków i kosmetyków. Bookplan.

Szymański W. M., Ziółkowska I., Hałatkiewicz T.  2019. Rośliny lecznicze i użytkowe Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych, czyli przyjemność w zbieraniu i odkrywaniu ziół. Kazimierska Agencja Drukarska.